Wskaźnik masy ciała (BMI) jest od dawna stosowany jako standardowa miara oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Obliczanie BMI pozwala oszacować zawartość tłuszczu w organizmie danej osoby poprzez podzielenie jej wagi w kilogramach przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu, a uzyskana w ten sposób wartość służy do zaklasyfikowania danej osoby do kategorii niedowagi, prawidłowej wagi, nadwagi lub otyłości.
Znaczenie wskaźnika BMI w odchudzaniu
Niestety, w ostatnich latach zarówno lekarze, jak i specjaliści coraz bardziej krytycznie odnoszą się do BMI jako metryki. Choć może to być szybki, tani i prosty sposób na zbadanie stanu zdrowia danej osoby, istnieje kilka czynników, których BMI nie bierze pod uwagę, przez co nie do końca spełnia swoje zadanie. Nawet sam twórca wskaźnika BMI nie zamierzał używać go do oceny stanu zdrowia poszczególnych osób, lecz jako narzędzia oceny populacji. BMI nie uwzględnia procentowego udziału tkanki tłuszczowej w organizmie ani jej rozmieszczenia, które mogą stanowić lepszy wskaźnik zdrowia danej osoby niż sama masa ciała. Ponadto, wskaźnik ten nie jest dobrze uogólniany na inne grupy etniczne lub płeć. Mimo to, wskaźnik BMI jest nadal powszechnie stosowany w produktach konsumenckich z dziedziny technologii medycznych do oceny stanu zdrowia użytkowników. Od smartwatchów i urządzeń tego typu do popularnych platform na smartfony, a nawet aplikacji do odchudzania, wiele z tych produktów nadal opiera się na wskaźniku BMI jako sposobie na śledzenie postępów zdrowotnych klientów.
Historia wskaźnika BMI
Wskaźnik BMI uważa, że ludzie mają prawidłową wagę, jeśli ich wynik wynosi od 18,5 do 25, nadwagę, jeśli wynik wynosi od 25 do 30 i klasyfikuje każdego, kto ma BMI 30 lub więcej jako otyłego. Każdy z BMI powyżej 40 jest uważany za chorobliwie otyłego. Obliczenia te zostały opracowane prawie 200 lat temu przez naukowca o nazwisku Adolphe Quetelet. Quetelet nie był lekarzem ani studentem medycyny, ale był znany ze swojej pracy socjologicznej, w której starał się określić cechy "przeciętnego człowieka". Quetelet uważał, że średnia matematyczna populacji jest jej ideałem, dlatego też opracował wskaźnik BMI, sposób ilościowego określenia wagi przeciętnego człowieka, a tym samym znalezienia idealnej wagi dla przeciętnego człowieka. Formuła ta opierała się wyłącznie na ciałach białych Francuzów i Szkotów. Dla Quetelet, BMI nigdy nie miał być miarą indywidualnej tkanki tłuszczowej, budowy ciała lub zdrowia, ale jako sposób pomiaru populacji. Zaprojektował on metrykę dla celów statystycznych, a nie indywidualnych ocen stanu zdrowia.
Wady wskaźnika BMI
Badanie z 2016 r. przeprowadzone na ponad 40 000 osób w International Journal of Obesity wykazało, że prawie połowa osób sklasyfikowanych jako osoby z nadwagą według BMI, jedna trzecia osób otyłych i jedna piąta osób chorobliwie otyłych była metabolicznie zdrowa. Tymczasem jedna trzecia osób z normalną klasyfikacją okazała się metabolicznie niezdrowa. Ponadto, podczas gdy gorsze wyniki zdrowotne są związane z wyższym BMI - takie jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe, a nawet depresja - wyższa waga danej osoby nie jest bezpośrednią przyczyną jej stanu zdrowia. Na przykład przyrost masy ciała związany z cukrzycą typu 2 może być objawem insulinooporności, a nie jej przyczyną.
Wskaźnik BMI, a skład ciała
BMI nie mierzy również składu ciała. Mięśnie ważą więcej niż tłuszcz, więc zawodowi sportowcy lub osoby bardziej umięśnione mogą być uznawane za osoby z nadwagą na podstawie ich BMI. Ponadto, waga skoncentrowana w środkowej części ciała jest o wiele bardziej powiązana z negatywnymi skutkami zdrowotnymi niż masa ciała zgromadzona w innych częściach ciała - jednak BMI nie uwzględnia sylwetki danej osoby. Nie może również uwzględniać gęstości kości, co oznacza, że osoba z cięższymi kośćmi ma większe szanse na uzyskanie wyższego wyniku, nawet jeśli ma niższą wagę.
Pomimo kłopotliwej historii BMI i jego wadliwego zastosowania, wiele firm z branży zdrowotnej nadal stosuje tę miarę jako część aplikacji mających na celu pomoc pacjentom w poprawie ich ogólnego stanu zdrowia. Ale kiedy ludzie korzystają z tych produktów, często sami, bez pomocy lekarza lub dietetyka, mogą nieumyślnie skupić się na liczbie, która nie mówi im zbyt wiele o tym, jak zdrowi są naprawdę.